Niemcy są pierwszym krajem na świecie, który wprowadził powrzechne ubezpieczenie emerytalne w 1889 roku. Od tamtej pory podobny system rozprzestrzenił w wielu krajach. Aktualnie istnieje w Niemczech system obowiązkowego ubezpieczenia społecznego pracowników, którego zasady są zbliżone do polskiego systemu ZUS. Składki są płacone cześciowo przez pracownika i częściowo przez pracodawcę.
Ubezpieczenie społeczne pracowników
Pracownicy zatrudnieni na warunkach niemieckich podlegają tamtejszemu obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu. Organem pobierającym składki jest AOK. Obowiązkowe składki (2017) są następujące:
ponoszone przez pracownika:
| Rentenversicherung (rentowe) 9,35% |
| Arbeitslosenversicherung (od bezrobocia) 1,50% |
| Krankenversicherung (chorobowe) 7,30 % |
| Zusatzbeitrag PLUS (zdrowotne) 1,10 % |
| Pflegeversicherung (pielęgnacyjne) 1,53 % |
Razem 20,77%
ponoszone przez pracodawcę
| Rentenversicherung 9,35% |
| Arbeitslosenversicherung 1,50 % |
| Krankenversicherung 7,30 % |
| Pflegeversicherung 1,28 % |
Razem 19,43%
OGÓŁEM 40,20%
Ubezpieczenie emerytalno-rentowe przedsiębiorców
Osoby, których głównym źródłem dochodu jest prowadzenie samodzielnej działalności gospodarczej nie podlegają w Niemczech obowiązkowi ubezpieczenia emerytalno-rentowego. Istnieją od tej reguły pewne wyjątki (np. przedsiębiorcy świadczący stale usługi na rzecz tego samego zleceniodawcy), ale ubezpieczenie jest dobrowolne.
Osoby, które świadczą usługi w Niemczech na podstawie działalności gospodarczej zarejestrowanej w Polsce płacą składki na ZUS tak samo jak przy działalności wykonywanej w kraju. Ubezpieczenie w ZUS uprawnia do korzystania z opieki zdrowotnej w innych krajach Unii Europejskiej. Przed wyjazdem należy jednak zaopatrzyć się w Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ), którą wydaje Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) oraz zaświadczenie A1, które podtwierdza właściwość polskiego syetemu ubezpieczenia społecznego w trakcie ograniczonego czasowo wykonywania działalności za granicą.
Zagadnienie koordynacji systemów ubezpieczeń społecznych pomiędzy krajami UE jest dość skomplikowane. Osobom zainteresowanym szczegółami poleczamy na początek bruszuręinformacyjną ZUS
http://www.zus.com.pl/files/Dzialanosc za granica.pdf
Informacje na temat opieki zdrowotnej podczas wyjazdów do innych krajów UE znajdziemy na stronie internetowej NFZ
http://www.nfz.gov.pl/ue/index.php
Informacja o Europejskiej Karcie Ubezpieczenia Zdrowotnego:
https://www.ekuz.nfz.gov.pl/chatterbot
W związku z dobrowolnością ubezpieczenia emerytalnego w Niemczech nie posiadanie zaświadczenia A1 przez przedsiębiorców z siedzibą w Polsce nie rodzi poważnych konsekwencji. Brak A1 formalnie oznacza podleganie pod niemieckie przepisy o ubezpieczeniu, ale skoro te przepisy dają przedsiębiorcowy w tej sprawie dobrowolność, to pedsiębiorca jeśli nie chce to nie musi płacić składek do niemieckiego systemu.
Obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne (Krankenversicherung).
Od wielu lat rozpowszechniają się podłoski, że każda osoba która ma zarejestrowaną działalność gospodarczą w Niemczech musi być ubezpieczona w niemieckiej kasie chorych – czyli posiadać tzw. “Krankenversicherung”. Ten pogląd jest szczególnie chętnie rozpowszechniany przez agentów ubezpieczeniowych, którzy trudnią się sprzedażą tego typu polis ubezpieczeniowych. Tymczasem z prawnego punktu widzenia sytuacja przedstawia się inaczej. Obowiązek powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego (od kosztów leczenia) wynika w Niemczech z ustawy Versicherungsvertragsgesetz – (VVG) z dnia 27.11.2007 (http://lexetius.com/VVG/193). Ten przepis w §193 ustęp 3 stanowi, że “każda osoba z miejscem zamieszkania w Niemczech” (jede Person mit Wohnsitz im Inland) jest zobowiązana do zawarcia i kontynuowania umowy ubezpieczenia zdrowotnego z instytucją dopuszczoną do świadczenia usług ubezpieczeniowych na terenie Niemiec.
Wynika z tego, że obowiązek ubezpieczenia chorobowego spoczywa na każdym, kto mieszka w Niemczech, niezależnie od tego czy prowadzi tam działalność gospodarczą, pracuje, uczy się itd. Nie wynika z tego natomiast prawny obowiązek wykupowania niemieckiego ubezpieczenia zdrowotnego tylko dlatego, że ma się w Niemczech zarejestrowaną działalność gospodarczą, przynajmniej dotąd, dopóki ma się (główne) miejsce zamieszkania poza terenem Niemiec.
Innym przepisem, który porusza tę kwestię jest SGB V – czyli niemiecki “Kodeks Praw Społecznych” – Sozialgesetzbuch (SGB). W §5 tego przepisu są szczegółowo wymienione różne kategorie osób, które obowiązkowo podlegają ubezpieczeniu chorobowemu. Choć przepis ten pochodzi z okresu wcześniejszego niż w/w VVG, to ma on status obowiązujący i ustępie 5 mówi wprost, że “nie podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu ten, kogo głównym zródłem utrzymania jest samodzielna działalność zarobkowa”.